Journal of Understanding, 2008

Ten artykuł pisany jest w oparciu o propozycję zmian w systemie edukacyjnym w Australii, złożonym w Ministerstiw Edukacji.

Edukacyjne Oprogramowanie – Wyzwanie dla Reformy Programu Nauczania i Edukacyjnych Instytucji

Zbigniew Les i Magdalena Les

Instytut Badań nad Rozumieniem im. św. Jadwigi Królowej

Obecnie w wielu krajach prowadzone są badania i próby modyfikacji programów nauczania w kontekście zwiększenia efektywności procesu edukacyjnego. Wprowadzane na szeroką skalę ilościowe metody oceny osiąganych wyników i w związku z tym możliwości porównania osiąganych wyników przez różnego rodzaju szkoły prowadzi do potrzeby ujednolicenia programu nauczania. Wiąże się to z potrzebą zmian programu nauczania w takim zakresie aby uwzględniał on różnorodność i zarazem był odzwierciedleniem jakiejś jednolitej formy możliwej do przyjęcia dla wszystkich rodzajów szkół. Jednakże, co jest bardzo niepokojące, bardzo mało uwagi poświęca się bardzo szybko zmieniającej się sytuacji dydaktycznej związanej z powstawaniem coraz barziej inteligentnego środowiska wspólczesnych urządzeń technicznych. Opadły już emocje związane z procesem komputeryzacji szkoły kiedy to najważniejszym zadaniem było zdobycie niekiedy bardzo drogiego komputerowego sprzętu. Dzisiaj wielkie znaczenie przywiązywane jest do wykorzystania ogromnego informatycznego potencjału sieci komputerowej i wyszukiwaniu informacji jak też komunikacji za pomocą internetu. Mało uwagi poświęca się potrzebom zmian programu edukacyjnego wywołanego przez dostępność informacji na skalę dotychczas nie spotykaną jak również, co jest z tym ściśle związane, poszerzone pole zdolności do uczenia. Również bardzo szybko rośnie liczba komputerowych programów wspomagających proces uczenia się jak również liczba programów wykonujących coraz barziej złożone procesy obliczeniowe, symulacyjne czy też doradcze. Nie tylko w Polsce jako środek zaradczy na polepszenie wyników procesu nauczania wprowadzono obowiązkowe objęcie programem nauczania maluchów zabierając im szczęśliwy świat przedszkolnej zabawy. Czy przyniesie to oczekiwany rezultat?

Warto jednakże zwrócić uwagę na fakt, że dzisiejszy program nauczania prawie zupełnie pomija ogromne zmiany wywołane wpływem dostępnych coraz bardziej złożonych komputerowych pakietów. Wchodzą one w niemal każdą dziedznę ludzkiej działalności wypierając z dużym trudem nabyte profesjonalne umiejętności. Tak dawniej cenione umiejętności projektowania domu, samochodu czy nawet samolotu stają się dzisiaj niezbyt praktyczne. Tego typu specjalista w konkurencji z nawet mało zdolnym projektantem wyposażonym jednak w potężny pakied CAD-a i posiadający średnie komputerowe zdolności jest zawsze na pozycji straconej. Dysponując pakietem CAD-a nie trzeba martwić się potrzebą wyszukiwania danej części spełniającej określone wymagania z zakresu wytrzymaości materiałów czy też obliczać nawet bardzo złożone mechaniczne paramertry tego czy innego elementu. W związku z pojawiającymi się tego typu możliwościami jawi się pytanie czy wspólćzesny program nauczania który skoncentrowany był na uczeniu prostych metod obliczeniowych w tak zwanych ścisych dziedzinach jak fizyka czy chemia musi nadal zawierać te ogromnie czasochłonne i na niewiele przydatne procedury. Szczególnie matematyka ustawiona jest na pozycji anachronicznego przedmiotu budzącego grozę tzw. humanistów czyli ludzi w większości niezdolnych do jakiejkolwiek formy rozumowania. Otóż obecnie dzięki dostępności takich pakietów jak Mathematica nauczanie matematyki można w bardzo dużym stopniu zmienić usuwając wiekszość programu zawierającego elementy obliczeniowe. Dzisiaj staje się możliwe wprowadzania takich matematycznych pojęć jak całka, różniczka, równanie różniczkowe czy też pojęcia z geometrii, topologii czy geometrii różniczkowej w szkole podstawowej. Pociągnie to za sobą zmiany w programie nauczania fizyki gdzie proces opisywany równaniem różniczkowym może być użyty w procesie symulacji danego zjawiska i może być przedstawiony w postaci wizualnej jako łatwy do zrozumienia model wybranego fragmentu rzeczywistości. Nawet najbarziej stroniący od matematyki „humanista” może być urzeczony wizualnym ekwiwalentem matematycznego modelu. Jeżeli chodzi o stronę epistemologiczną tego typu edukacyjnego procesu to okazuje się że w procesie rozumienia prawie cała warstwa znaczeniowa rzeczywistości opisywanej danym modelem matematycznym zostaje przyswojona. Podobnie w chemii gdzie obliczenia związane z otrzymaniem nawet bardzo skomplikowanego związku chemicznego prowadzone są przy wykorzystywaniu specjalistycznych komputerowych pakietów. Pracując nad projektowaniem System of Integrating Packages (SIP) staraliśmy się torować ścieżkę nowej zaproponowanej przez nas metodzie kształcącej zdolności rozwiązywania problemów w oparciu o pakiety dostępne w wielu specjalistycznych dziedzinach takich jak geografia, matematyka czy statystyka. Rozwiązywanie problemów w oparciu o metodę z wykorzystaniem SIP może być prowadzone w bardzo wczesnym etapie uczenia pod warunkiem że pakiety takie jak SPSS, Mathematica czy też CAD będą dostępne w wersji uproszczonej tzn. zawierające tylko wybrane procedury obliczeniowe. Wykonywanie statystycznych obliczeń przy pomocy uproszczonych (prawdziwie edukacyjnej wersji) pakietów statystycznych i wizualizacja otrzymanych wyników pozwoli na bardzo dogłębne zrozumienie sposobu opisywania rzeczywistości przy pomocy statystyk odzwierciedlających powtarzalność występowania danego zdarzenia. W przypadku przedmiotów takich jak geografia czy historia użycie edukacyjnych programów posiadających zdolności wizualnego reprezentowania danego zjawiska zmieni w bardzo znacznym stopniu sposób jak też zakres uczenia danych partii materiału. Dostępne podręczniki historii prezentują opis historycznych wydzrzeń bez możliwości wizualnej reprezentacji historycznego obiektowego tła. Edukacyjny program do nauczania historii nie tylko potrafi wprowadzić w daną epokę poprzez filmową rekonstrukcję historycznego otoczenia ale co jest o wiele barziej wartościowe poprzez wykorzystanie techniki animacyjnej pozwalającej na użycie róznego poziomu wizualnej abstrakcji w celu ukazania bądź to danego historycznego obietu czy też historycznego procesu. Hisoryczne zjawisko czy też historyczny proces mogą być ukazane także wieloaspektowo przy wykorzystaniu możliwości edukacyjnych gier. Pozwoli to na rozwijanie niekonwencjonalnych metod oceny tak decyzji jak też uwarunkowań które miały poważny wpływ na historyczny rozwój wydarzeń. Włączenie efektów dżwiękowych w programach edukacyjnych takich jak geografia, historia czy biologia ubogaci nauczanie w bardzo ważny aspekt postrzegania rzeczywistości jakim jest świat dźwięku, który w dzisiejszym programie nauczania można spotkać tylko w szczątkowej postaci. Oczywiście tzw. przedmioty humanistyczne też będą musiały przejść etap bardzo poważnej zmiany. Przecież do niedawna jednym z ważnych celów humanist i nie tylko było wykształcenie zdolności manualnych (kaligrafia) w celu zmaterializowania językowego opisu w postać czytelną dla potencjalnego czytelnika. Dzisiaj najprostszy WordProcessor dostępny jest dla niemal każdego ucznia. Również nauczanie języka przez sprawdzanie pisowni czy też uczenia nawyku wkuwaniae reguł gramatycznych staje się anachroniczne. Bardzo zaawansowany WordProcessor pozwoli na sprawdzenie pisowni i podpowie bardziej wyrafinowaną gramatyczną konstrukcję. Kształcenie zdolności humanistycznych takich jak umiejętność tworzenia wyszukanej stylistycznej wypowiedzi czy też możliwość tłumaczenia na dany język dowolnego fragmentu poetyckiego opisu stają się problematyczne w kontekście coraz barziej zaawansowanych badań nad pakietami tłumaczącymi. Badania naszego Instytutu Badań nad Rozumieniem im. Św. Jadwigi Królowj pokazują że tego typu pakiety w niedalekiej przyszłości zastąpią te tak bardzo humanistyczne zdolnści. Dzisiejszy językowy opis rzeczywistości zastąpiony zostanie w durzej mierze przez wizualny opis wykorzystujące wszelkie dostępne techniki wizualne takie jak film czy animacja i w zwązku z tym przy zmianie programu kształcenia należy uwzględnić modernizację i uwspółcześnienie warsztatu humanisty. Książka przyszłości to wielo-medialny twór niepodobny prawie zupełnie do Gutenberowskiej formy zalegającej już nazbyt długo tzw. pólki księgarskie. Również zdolności rozumienia jakimi będą dysponować myślące maszyny stają się ogromnym wyzwaniem dla wprowadzanej chaotycznie metody modernizacji programów nauczania. Bardziej szczegółowy opis problemów zwązanych z wprowadzaniem myślących maszyn będzie zamieszczony w dalszej części tego artykuły.

HOME

Adres:

The Queen Jadwiga Foundation

P.O. Box 654, Toorak, VIC 3142

Australia